ศาสตร์แพทย์แผนจีนคืออะไร ? ดิฉันเชื่อว่าผู้ที่อ่านบทความนี้คงต้องเป็นผู้ที่สนใจในเรื่องแพทย์แผนจีนอยู่อย่างแน่นอน และหลายท่านก็คงทราบถึงประวัติอันยาวนานหลายพันปีของแพทย์แผนจีนมาบ้างแล้ว บทความเกี่ยวกับแพทย์แผนจีนส่วนใหญ่จะเขียนขึ้นมาเพื่อให้เราได้ “รู้จัก” กับแพทย์จีน แต่ดิฉันอยากจะเขียนบทความนี้โดยมุ่งหวังให้ผู้อ่าน “เข้าใจ” แพทย์แผนจีนมากขึ้น

หัวใจของแพทย์แผนจีนคืออะไร ?
อะไรที่ทำให้แพทย์แผนจีนอยู่มาได้หลายพันปี ?
และอะไรคือจุดเด่นของแพทย์แผนจีน ?

คงต้องเข้าใจก่อนว่า “แพทย์แผนจีนมองสรรพสิ่งในโลกนี้เป็นองค์รวม” กล่าวคือสรรพสิ่งในโลกนี้ล้วนสัมพันธ์กัน ไม่ว่าจะเป็นร่างกาย สังคม ธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม ซึ่งการมองแบบองค์รวมนี้เองที่แพทย์แผนจีนนำเอามาร่วมคิดวิเคราะห์ถึงสาเหตุการเกิดโรค การวินิจฉัยโรค วิธีการรักษาโรค วิธีการบำรุงสุขภาพ และวิธีการป้องกันการเกิดโรค

หากท่านเคยรักษากับแพทย์แผนจีน ท่านอาจสงสัยว่าหลังจากแพทย์จีนจับชีพจรและดูสีลิ้นแล้ว ทำไมยังต้องถามคำถามมากมายอีก ทั้งถูกถามถึงสถานที่อยู่อาศัย งานที่ทำ อาหารที่รับประทานเป็นประจำ ภาวะอารมณ์ที่เกิดขึ้นบ่อย รวมถึงช่วงเวลาในการเกิดโรค นั่นก็เพราะการจับชีพจรและการดูสีลิ้นนั้นบอกได้เพียงสภาพของโรคที่เป็นอยู่ ณ ปัจจุบัน แต่เราจะไม่ทราบถึงสาเหตุในการเกิดโรคได้เลย

ยกตัวอย่างเช่นผู้ที่อยู่อาศัยใกล้แหล่งน้ำอย่าง ทะเล ลำคลอง หรืออาศัยอยู่ในสถานที่ ทึบ อับ ทั้งหมดล้วนแต่ก่อให้เกิดความชื้นสะสม ก็มักมีโอกาสเกิดโรคที่เกี่ยวกับความชื้นได้มากกว่า ความชื้นที่สะสมในร่างกายก็จะไปกระทบอวัยวะม้าม เมื่ออวัยวะม้ามป่วยก็สามารถส่งผลกับภาวะอารมณ์ ทำให้เป็นคนคิดมาก ชอบครุ่นคิด หรืออย่างคนที่ชอบทานอาหารรสชาติหวาน ของมันของทอด ก็จะกลายเป็นคนที่จัดอยู่ในกลุ่มเสมหะชื้น กลุ่มคนพวกนี้จะมีลักษณะเด่นคือ หน้าหมองและมีความมันวาว ปากขม ช่องปากมีฝ้าสีเหลืองเหนียว ง่ายต่อการเกิดโรคเบาหวาน (เซียวเข่อ) โรคกลุ่มอาการอัมพฤกษ์ อัมพาต และโรคกลุ่มอาการเจ็บหน้าอก (ซงปี้) เป็นต้น

ที่กล่าวมาข้างต้นก็คือหัวใจหลักในการคิดวิเคราะห์ถึงสาเหตุของการเกิดโรคในทางแพทย์แผนจีนและแนวทางการเข้าถึงผู้ป่วย เมื่อวินิจฉัยได้แล้วก็จะสามารถรักษาได้ถึงสาเหตุที่แท้จริงของการเกิดโรค สามารถแนะนำวิธีการดูแลสุขภาพและการป้องกันการเกิดโรค ซึ่งสิ่งเหล่านี้จะเป็นการป้องกันและรักษาที่ยั่งยืนที่สุด

นอกจากหัวใจหลักในเรื่องการคิดวิเคราะห์แบบองค์รวมนี้แล้ว แพทย์แผนจีนยังมีจุดเด่นในเรื่องการรักษาโดยใช้สมุนไพรจีนอีกด้วย ซึ่งในโอกาสต่อไปเราจะมาทำความรู้จักกับการรักษาโดยใช้สมุนไพรจีนกันค่ะ

ผู้เขียน : แพทย์จีนจันทรรัตน์  เสนีวงศ์