ไซนัสอยู่ตรงไหน....
ไซนัสเป็นโพรงอากาศเล็กในกระโหลก ซึ่งอยู่บริเวณรอบ ๆ จมูก ในไซนัสมีเยื้อบุซึ่งเป็นชนิดเดียวกับเยื่อบุช่องจมูก มีทางเชื่อมติดต่อกัน โดยผ่านรูเปิดเล็ก ๆ ไซนัสมีทั้งหมด 4 คู่ได้แก่
- บริเวณหน้าผากใกล้กับหัวคิ้วทั้ง 2 ข้าง (Frontal Sinus)
- บริเวณหัวตาทั้ง 2 ข้าง (Ethmoid Sinus)
- บริเวณโหนกแก้มทั้ง 2 ข้าง (Maxillary Sinus)
- บริเวณกะโหลกศีรษะใกล้ฐานสมอง (Sphenoid Sinus)

ไซนัสทำหน้าที่อะไร...
ไซนัสมีส่วนทำให้กะโหลกศีรษะเบาลง เวลาพูดมีเสียงก้อง กังวานเพราะเป็นโพรงอากาศ และในขณะเดียวกันเยื่อบุของไซนัสและจมูก จะผลิตน้ำมูกเป็นเมือกใส ๆ วันละ 0.5 – 1 ลิตร เพื่อดักจับฝุ่นละอองและ สิ่งแปลกปลอมต่าง ๆ ในอากาศที่เราหายใจเข้าไป และเยื่อบุเหล่านี้จะมีขนเล็ก ๆ ที่คอยพัดโบกเอาน้ำมูกลงไปด้านหลังของจมูก ผ่านช่องคอก่อน กลืนลงไปสู่กระเพาะอาหารและถูกกรดในกระเพาะทำลายเชื้อโรคให้หมดไป
ไซนัสอักเสบเกิดจากสาเหตุอะไร...
ไซนัสอักเสบจะเกิดขึ้นเมื่อจมูกมีการติดเชื้อและอักเสบ ซึ่งมักจะ เป็นโรคแทรกซ้อนของไข้หวัด หวัดจากภูมิแพ้ เยื่อบุจมูกอักเสบติ่งเนื้อ เมือกจมูก ผนังกั้นจมูกคด รวมทั้งการมีฟันกรามผุถึงโพรงรากฟัน ทำ ให้ท่อที่เชื่อมติดต่อกันระหว่างโพรงไซนัสและจมูกเกิดอาการบวมและ ตีบตัน น้ำมูกในโพรงไซนัสไม่สามารถระบายได้จนเกิดการคั่งค้าง เมื่อ น้ำมูกสะสมมากขึ้นจะมีความเหนียวหนืดและมีสภาพความเป็น กรดทำให้เชื้อโรคเข้าไปเจริญเติบโตได้ดีจนกลายเป็นไซนัสอักเสบ
ไซนัสอักเสบมีอาการอย่างไร...
- ปวดมึนๆ หนักๆ ตรงบริเวณหัวตา หน้าผาก โหนกแก้มหรือ รอบ ๆ กระบอกตา บางรายอาจรู้สึกคล้ายปวดฟันบริเวณขากรรไกร ถ้า ใช้นิ้วเคาะหรือกดแรงๆ ตรงบริเวณหัวตา หน้าผากหรือใต้ตาจะรู้สึกเจ็บ
- อาการปวดอาจเป็นมากในเวลาเช้าหรือบ่าย เวลาก้มศีรษะหรือเปลี่ยนท่า
- มีอาการคัดจมูก พูดเสียงขึ้นจมูก มีน้ำมูกข้นเหลืองหรือเขียว เจ็บคอ มีเสลดเหลืองหรือเขียวไหลลงในลำคอ ต้องคอยสูดหรือขากออก และอาจหายใจมีกลิ่นเหม็น
- ในรายที่เป็นไซนัสอักเสบเฉียบพลันมักจะมีไข้ร่วมด้วย
- ในรายที่เป็นเรื้อรังอาจไม่มีไข้และเป็นๆ หายๆ อาการมักจะ กำเริบเวลาเป็นหวัด คัดจมูก ว่ายน้ำ ดำน้ำหรือนั่งเครื่องบิน

คนกลุ่มใดเสี่ยงต่อไซนัสอักเสบ...
ไซนัสอักเสบพบบ่อยในคนทุกเพศทุกวัย เป็นได้แม้แต่เด็กแรก เกิดแต่กลุ่มที่มีความเสี่ยงเป็นไซนัสอักเสบได้ง่ายกว่าคนทั่วไปคือ
- คนที่เป็นโรคภูมิแพ้ทางจมูก เมื่อเกิดการแพ้จะเหมือนคนเป็นหวัด เยื่อบุจมูกจะบวม รูเปิดของไซนัสจะตีบตัน ทำให้เกิดไซนัสอักเสบได้
- คนที่มีความผิดปกติของช่องจมูก เช่น ผนังกั้นระหว่างช่อง จมูกคด เป็นต้น ทำให้ช่องจมูกแคบกว่าปกติ เกิดอาการคัดจมูกและ กีดขวางการไหลเวียนของน้ำมูก ทำให้มีโอกาสติดเชื้อง่ายขึ้น และเกิดการอักเสบ
- ผู้ที่สูบบุหรี่และผู้ที่อยู่ในเขตมลภาวะเป็นพิษ ซึ่งมีผลทำให้ ภูมิต้านทานต่อการติดเชื้อลดลงและส่งผลให้ไซนัสอักเสบได้ง่ายขึ้น
- การว่ายน้ำในสระที่ใส่น้ำยาคลอรีน ซึ่งอาจทำให้ไซนัสอักเสบได้ เพราะว่ามีการระคายเคืองของเยื่อบุจมูกเกิดขึ้น
สาเหตุไซนัสอักเสบในทัศนะการแพทย์จีน...
จมูกเป็นทางผ่านเข้าออกของลมหายใจและทำหน้าที่รับกลิ่น ด้วย หน้าที่ทั้ง 2 ประการนี้จะทำได้ดีหรือไม่ก็ขึ้นอยู่กับการทำงานของ ลมปราณของปอด ถ้าลมปราณของปอดโล่งจะทำให้หายใจสะดวก การรับกลิ่นเป็นปกติ ดังนั้น นับแต่โบราณการแพทย์จีนจึงมีคำกล่าวที่ว่า จมูกเป็นด่านหน้าของปอด ถ้ามีปัจจัยที่ก่อให้เกิดโรคจากภายนอกมา รุกรานปอด ก็จะทำให้ลมปราณของปอดติดขัด ส่งผลให้มีอาการไอ หอบ พร้อมทั้งมีอาการผิดปกติของจมูกร่วมด้วย เช่น คัดจมูก น้ำมูกไหล จมูกไม่ได้กลิ่น เป็นต้น การแพทย์จีนจึงจัดอาการผิดปกติของจมูกและ ไซนัสเป็นส่วนหนึ่งในการวินิจฉัยโรคปอดด้วย

การแพทย์จีนมีวิธีบำบัดไซนัสอักเสบอย่างไร..
สำหรับไซนัสอักเสบ การแพทย์จีนนิยมใช้สมุนไพรที่มีสรรพคุณ ในการปรับลมปราณของปอด ขจัดพิษร้อน-ชื้น (ซึ่งจะทำให้เกิดการ อักเสบและเกิดเสมหะ) แก้ปวดบวมในการบำบัดต้นเหตุของไซนัสอักเสบ ซึ่งมีกลไกออกฤทธิ์สำคัญดังนี้
- ยับยั้งเชื้อแบคทีเรียที่อาศัยอยู่บริเวณลำคอ จมูกและไซนัส เช่น ฮีโมฟิลุส อินฟลูเอ็นเซ เบต้าสเตรปโตค็อกคัส สแตฟฟีโลค็อกคัส นิวโมค็อกคัส เป็นต้น ซึ่งจะบำบัดไซนัสอักเสบได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- ปรับลดระดับความรุนแรงของปฏิกิริยาการตอบโต้จากระบบ ต่อมไร้ท่อ จึงลดการสร้างและการหลั่งสารที่ก่อให้เกิดการอักเสบได้อย่าง มีประสิทธิภาพ
- เสริมสร้างภูมิต้านทานของระบบทางเดินหายใจเพื่อต้านทาน เชื้อโรคและลดอาการอักเสบของไซนัส
- กระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต สลายเลือดคั่ง ทำให้ระบบการ ไหลเวียนโลหิตขนาดเล็ก (Microcirculation) บริเวณจมูกและไซนัสทำ งานอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อกระตุ้นการขับสารที่ก่อให้เกิดการอักเสบ ออกจากร่างกาย และในขณะเดียวกัน เยื่อบุจมูกและไซนัสก็จะได้รับการ หล่อเลี้ยงได้มากขึ้น จึงได้รับการฟื้นฟูและซ่อมแซมได้เร็วขึ้นและมากขึ้น
ผู้ป่วยไซนัสอักเสบควรดูแลตนเองอย่างไร..
- ควรหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้นที่ทำให้เกิดอาการหวัดภูมิแพ้ทั้งนี้ เนื่องจากผู้ป่วยไซนัสอักเสบส่วนใหญ่เกิดจากโรคภูมิแพ้ทางจมูก
- ควรงดว่ายน้ำ ดำน้ำ ขึ้นเครื่องบินประมาณ 3 สัปดาห์ ในช่วง ที่อาการกำเริบ
- ดื่มน้ำมาก ๆ พักผ่อนให้เพียงพอ
- หมั่นออกกำลังกายเป็นประจำ
- งดสูบบุหรี่และเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์
- หลีกเลี่ยงสถานที่ที่มีผู้คนแออัด หรือบริเวณที่มีฝุ่นควันมาก ๆ ควรอยู่ในสถานที่ที่มีอากาศถ่ายเทดี
- รักษาสุขภาพของปากและฟันให้ดี ไม่ให้ฟันผุ
- ถ้าเป็นหวัดแล้ว ควรรักษาให้หายขาดแต่เนิ่น ๆ
- ถ้าเป็นหวัด คัดจมูก ให้สั่งน้ำมูกทีละข้างอย่าสูดเข้าไป เพราะว่า จะทำให้หูอื้อและเป็นการทำให้เชื้อโรคเข้าสู่ไซนัสได้ง่ายขึ้น
กลไกการออกฤทธิ์สำคัญดังนี้

ชางเอ๋อจื่อ
ช่วยให้จมูกโล่ง บรรเทาอาการปวด

ซินอี้
ช่วยให้จมูกโล่ง ขับพิษลม

เหลียนเชี่ยว
ขับพิษร้อนชื้น ลดอาการบวม ปรับความสมดุลของปอด แก้กระหาย

หวงไป๋
ขับพิษร้อนชื้น ลดอาการบวม ปรับความสมดุลของปอด แก้กระหาย